VÀO CUỐI 1945, THỰC DÂN PHÁP ĐEM BINH ròng tướng mạnh qua xứ “Nam kỳ thuộc địa” để tái lập trật tự an ninh. Đầu năm 1946, dân chúng ở rạch Cái Cau ăn một cái Tết không ra Tết vì các tỉnh lỵ miền Hậu Giang đã lọt vào tay quân Pháp cả rồi. Những người khôn lanh đã chọn một trong ba đường: rút xuống phía rừng sình lầy U Minh, mướn ghe vượt biển ra các hòn đảo vịnh Xiêm La rồi qua Xiêm quốc, hoặc tản cư ngược ra khu vực Pháp chiếm đóng! Với thân hình ốm yếu, bệnh tật, với tâm trạng tham sanh úy tử, tôi cố gắng sống ngoài vòng thế sự... Giặc Pháp vào chiếm đóng dọc bờ kinh Xáng, không gặp sự kháng cự nào đáng kể. Tôi nằm nhà, cách đồn chừng năm cây số ngàn, bên con rạch hẻo lánh. Từng đoàn Thanh Niên Tiền Phong lần lượt kéo ngang qua, nói bâng quơ, ám chỉ tôi:Thanh niên gì mà bạc nhược quá! Thà ch ết vinh hơn sống nhục. Hoặc: - Thà rằng ch ết ở chiến trường. Còn hơn ch ết ở trên giường thê nhi... Rồi họ dừng bước, cởi áo quần mà tắm một cách hồn nhiên. Đoàn người đã khuất, phía ven biển. Tôi mừng thầm vì sự im lặng của mình lúc nầy quả là vàng. Cãi vã hoặc giải thích với họ là điều nguy hiểm. Họ không gi ết tôi làm gì nhưng chắc chắn họ sẽ ném vào mặt tôi những danh từ xấu xa nhứt. Thí dụ như hai tiếng V iệt gi an.